Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania

W Dzienniku Ustaw z dnia 14 czerwca 2016 roku, pozycja 846, opublikowana została ustawa z dnia 13 maja 2016 roku o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, wprowadzająca „klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania”. Klauzula ta została wprowadzona, jako dział IIIa Ordynacji podatkowej.

W przypadku zastosowania klauzuli, organy podatkowe będą miały prawo do oceny skutków podatkowych danej czynności – w taki sposób, aby zniwelować korzyść podatkową.

Jakich czynności dotyczy klauzula

Klauzula dotyczy czynności dokonanej przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy, jeżeli sposób działania był sztuczny. Przepisy w tym zakresie wyraźnie zabraniają unikania opodatkowania. Przy określaniu czy mamy do czynienia ze sztucznym sposobem działania bierze się pod uwagę cele ekonomiczne lub gospodarcze danej czynności.

Zgodnie z przepisami nowelizacji „sposób działania uznaje się za sztuczny, jeżeli na podstawie istniejących okoliczności należy przyjąć, że nie zostałby zastosowany przez podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej sprzecznej z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej”

Przy ocenie, czy sposób działania był sztuczny, należy wziąć pod uwagę w szczególności występowanie:

1)  nieuzasadnionego dzielenia operacji lub

2) angażowania podmiotów pośredniczących mimo braku uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego, lub

3)  elementów prowadzących do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem czynności, lub

4)  elementów wzajemnie się znoszących lub kompensujących, lub

5) ryzyka ekonomicznego lub gospodarczego przewyższającego spodziewane korzyści inne niż podatkowe w takim stopniu, że należy uznać, że działający rozsądnie podmiot nie wybrałby tego sposobu działania.

Jeżeli pozostałe cele ekonomiczne lub gospodarcze danej czynności, wskazane przez podatnika są mało istotne to czynność taka zostanie uznana za podjętą w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, czyli dla uniknięcia opodatkowania.

Należy zaznaczyć, że ustawa nie wskazuje reguł, według których należy oceniać istotność celów innych niż podatkowe.

Kiedy klauzuli się nie stosuje

Klauzula nie ma zastosowania między innymi:

• gdy korzyść uzyskana przez podatnika w wyniku kwestionowanych przez fiskusa sztucznych czynności nie przekraczała w okresie rozliczeniowym kwoty 100 tys. zł, a w przypadku podatków, które nie są rozliczane okresowo – jeżeli korzyść podatkowa z tytułu czynności nie przekracza 100 tys. zł;

• do podmiotu, który uzyskał opinię zabezpieczającą – w zakresie objętym opinią, do dnia doręczenia uchylenia lub zmiany opinii zabezpieczającej;

• do podatku od towarów i usług oraz do opłat i niepodatkowych należności budżetowych.

Opinia zabezpieczająca

Przepisy przewidują wydawanie przez Ministra Finansów opinii zabezpieczających. Minister Finansów odpowie czy do działań podatnika klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania ma zastosowanie, czy nie. Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej podlega opłacie w wysokości 20.000 zł. Interpretacje podatkowe nie chronią podatnika przed zastosowaniem przez fiskusa klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.

Nie będą natomiast wydawane interpretacje indywidualne w zakresie tych elementów stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego, co do których istnieje uzasadnione przypuszczenie, że mogą stanowić unikanie opodatkowania.

Od kiedy klauzula obowiązuje

Przepisy w tej sprawie będą obowiązywać po upływie 30 dni od ogłoszenia, czyli od 15 lipca 2016 roku. Klauzula będzie miała zastosowanie do korzyści podatkowej uzyskanej po 15 lipca 2016 roku. Należy zwrócić uwagę, że korzyść podatkowa może powstać z działań podjętych przed tym dniem – choćby poprzez odpisy amortyzacyjne.