Fiskus wykreśla firmy z rejestru VAT

Rok 2017 to czas niewątpliwie wymagający dla przedsiębiorców oraz szeroko rozumianego grona osób zajmujących się księgowością. Obok takich zagadnień jak zmiana progu wartości transakcji gotówkowych, minimalnej stawki godzinowej, obowiązku w zakresie jednolitego pliku kontrolnego¹, pojawiły się nowe uprawnienia dla naczelników urzędów skarbowych, a mianowicie od stycznia bieżącego roku mają oni prawo zarówno do odmowy rejestracji, jak i  do wykreślenia przedsiębiorcy
z rejestru VAT.

Do wykreślenia podatnika z rejestru VAT może dojść w sytuacji, gdy²:

1. zawiesił on działalność na co najmniej pół roku,
2. składał deklaracje, ale nie wykazywał w nich sprzedaży ani zakupów,
3. nie składał deklaracji przez pół roku,
4. wystawiał puste faktury lub ich korekty,
5. prowadząc biznes, wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy/nabywcy, od których kupił lub którym sprzedał towar, działali w celu wyłudzenia VAT.

O ile pierwsze warunki są dość jasne i dotyczą konkretnego podatnika, o tyle ostatnia z nich nakłada wymóg na wszystkich przedsiębiorców (niezależnie, czy zalicza się ich do osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, czy noszą miano dużego przedsiębiorstwa), aby  dochowali oni należytej staranności przy doborze swoich kontrahentów. Oznacza to, że problem wykreślenia firmy z rejestru VAT może uderzyć nie tylko w oszustów podatkowych, ale również w te podmioty, które nieświadomie zakupiły/sprzedały towar oszustowi.

Niesprawdzenie statusu kontrahenta może skutkować pozbawieniem prawa do odliczenia podatku VAT, zapłatą odsetek od niesłusznie odliczonej kwoty podatku oraz ewentualnymi sankcjami podatkowymi. Po wykryciu nieprawidłowości przedsiębiorca będzie zobowiązany do skorygowania deklaracji VAT oraz dopłaty kwoty podatku wraz z odsetkami od zaległości podatkowej.

Działania organów podatkowych pokazują, iż sam fakt zawarcia transakcji kupna – sprzedaży z podatnikiem–oszustem jest wystarczającą przyczyną do uznania winy przedsiębiorcy. Co więcej, organy podatkowe nie muszą powiadamiać przedsiębiorcy o wykreśleniu go z rejestru VAT³. W związku z tym, na każdym przedsiębiorcy ciąży obowiązek sprawdzenia swojego kontrahenta, m.in. pod względem jego statusu VAT.

Przedsiębiorca chcący zminimalizować ryzyko sankcji ze strony urzędu skarbowego ma kilka narzędzi, które pomogą mu tego dokonać. Zalicza się do nich:

1. częste sprawdzanie statusu VAT kontrahenta na stworzonej do tego celu stronie internetowej Ministerstwa Finansów (http://www.finanse.mf.gov.pl/web/wp/pp) – „sprawdź status podmiotu w VAT”,
2. sprawdzanie kontrahenta w Krajowym Rejestrze Sądowym,
3. sprawdzenie wpisu firmy do CEiDG, aby uzyskać informację, czy jest ona zarejestrowana, czy nie zawiesiła działalności, bądź została wyrejestrowana (https://prod.ceidg.gov.pl/ceidg/ceidg.public.ui/search.aspx),
4. złożenie odpowiednich wniosków o informację do US oraz ZUS, jednakże forma ta związana jest z długim okresem oczekiwania na informację zwrotną.

Wartym zaznaczenia jest to, że działania organów podatkowych są tylko działaniami technicznymi, co znaczy, że nie działają one na podstawie formalnych decyzji, a tym samym nie ma możliwości odwołania się od nich.

W przypadku zaistnienia takiego zdarzenia w przedsiębiorstwie ma zastosowanie art. 96 ust. 9h-9i ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym podatnik może powrócić do rejestru podatników VAT, w przypadku:

1. udowodnienia, że prowadzi opodatkowaną działalność gospodarczą i w wyznaczonym terminie złoży niezbędne deklaracje,
2. wykazania, iż wystawienie pustej faktury bądź faktury do niej korygującej było wynikiem błędu lub nastąpiło bez wiedzy podatnika.

W wyżej wymienionych przypadkach przedsiębiorca po uzyskaniu pozytywnej odpowiedzi urzędu skarbowego nie musi ponownie składać druku VAT-R. W celu udokumentowania dochowania należytej staranności w działalności gospodarczej mogą posłużyć metody opisane powyżej. Dzięki nim, podatnik ma realną szansę na powrót do stanu sprzed wykreślenia.

[1] Opisywane również przez nas w aktualnościach na stronie https://www.figures.com.pl/aktualnosci/

[2] Na podstawie art. 96 ust. 9a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług

[3] Takie postępowanie akceptowane jest również przez organy sądownicze (NSA w wyroku z 2 grudnia 2014 roku, sygn. akt I FSK 1448/13)