Zmiana terminów przedawnienia roszczeń na gruncie prawa cywilnego i podatku dochodowego
W dniu 9 lipca 2018 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu cywilnego zmieniająca przepisy w zakresie przedawnienia roszczeń.
Poniżej katalog najważniejszych zmian:
| Rozwiązanie prawne | Przepis prawa | do 9 lipca 2018 roku | od 9 lipca 2018 roku |
| podstawowy okres przedawnienia | nowe brzmienie art.118 K.c. | 10 lat | 6 lat |
| okres przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem | nowe brzmienie art.125 K.c. | 10 lat | 6 lat |
| dzień upływu terminu przedawnienia (dotyczy roszczeń, których okres przedawnienia jest dłuższy niż 2 lata) | nowe brzmienie art.118 K.c. | dzień po dniu wymagalności (zapłaty) | ostatni dzień roku kalendarzowego |
| przedawnienie roszczeń przeciwko konsumentowi | nowy art. 117 & 2 oraz nowy art. 117 K.c. | badane tylko po zgłoszeniu zarzutu przedawnienia przez pozwanego | badane z urzędu przez sąd, wyjątkowo sąd może go nie uwzględnić (względy słuszności) |
| obowiązek wskazania daty wymagalności roszczenia | nowy art. 187 & 1 pkt.1 K.p.c. | brak obowiązku | wierzyciel musi wskazać w pozwie, brak informacji to tzw. brak formalny |
Bez zmian pozostał termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe oraz związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, które przedawniają się po upływie trzech lat.
Powstanie przychodu z tytułu przedawnionych zobowiązań
Przedawnienie lub umorzenie zobowiązań wiąże się z określonymi skutkami podatkowymi, które wynikają m.in. z art. 12 ust. 1 pkt 3 i 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Na podstawie tego przepisu, przychodem podatkowym jest wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych pożyczek (kredytów). Wyjątek stanowią zarówno umorzone pożyczki z Funduszu Pracy jak i zobowiązania umorzone w wyniku przeprowadzonego postępowania ugodowego, restrukturyzacyjnego, upadłościowego itd.
Przedawnione lub umorzone zobowiązania stają się przychodem podlegającym opodatkowaniu w momencie przedawnienia ustalonym w oparciu o przepisy prawa cywilnego. Przepisy podatkowe nie określają wysokości tego rodzaju przychodów, ale ustawodawca posługuje się pojęciem „wartość zobowiązania”, co prowadzi do wniosku, że chodzi o całą kwotę wynikającą z faktury. Zobowiązania nie dzieli się bowiem na kwotę netto i podatek VAT. Podatek VAT, pomimo że stanowi daninę publicznoprawną, jest w tym przypadku elementem zobowiązania.
W przypadku zapłaty przedawnionego zobowiązania przez dłużnika nie zwalnia go to z obowiązku ujęcia jego wartości jako przychodu podatkowego. Jednocześnie dłużnik nie będzie mógł zaliczyć do kosztów podatkowych zapłaconej kwoty. Nie można bowiem rozpoznawać dwukrotnie tego samego kosztu: raz w dacie wystawienia faktury albo ujęcia w księgach rachunkowych na podstawie otrzymanej faktury, a drugi raz z chwilą faktycznego uregulowania zobowiązania.